Skip to Main Content

Toolbox Informatievaardigheid

Proces en zoekresultaten managen

Omdat je in je papers, werkstukken en scripties al je bronnen nauwkeurig moet vermelden, is het van groot belang dat je jezelf aanwent om vanaf het begin van je onderzoek precies bij te houden welk materiaal je raadpleegt. Hierbij gaat het zowel om de exacte titelbeschrijving van de bron, als om het paginanummer wanneer je een passage letterlijk overneemt (citeert) of in je eigen woorden herformuleert (parafraseert).

Je kunt je bronnen op verschillende manieren beheren:

  • een overzicht maken van alle publicaties die je voor je onderzoek hebt gebruikt in bijvoorbeeld een Word- of Google Docsdocument.
  • fysieke bronnen (bijvoorbeeld printjes van een artikel) bewaren.
  • speciale software gebruiken om literatuurverwijzingen in op te slaan, zoals o.a. Refworks, Endnote, Mendeley of Zotero.

Hoe kun je samenwerken met anderen in het organiseren en verwerken van bronnen?

  • Referencing software
    Via software, die je kunt gebruiken om literatuurverwijzingen op te slaan, zoals o.a. Refworks, Endnote, Mendeley of Zotero, kun je vaak samenwerken, bijvoorbeeld d.m.v. een gedeelde bibliotheek met bronnen en literatuurverwijzingen. NB: binnen BUas wordt voornamelijk gebruik gemaakt van EndNote. BUas Library biedt ondersteuning aan.
     
  • Opties & tools in databases
    Verschillende databases bieden mogelijkheden aan om zoekresultaten op te slaan en te delen per e-mail en om bibliografische data te exporteren naar referencing software.
     
  • Microsoft Teams
    Via Microsoft Teams kun je gemakkelijk samenwerken en informatie uitwisselen.

 

Nadat je je zoekresulaten hebt geevalueerd en bewaard is het tijd om ze te organiseren, analyseren en synthetiseren.
Je kunt hiervoor gebruik maken van een 'literature review matrix' en/of een 'synthesis matrix'. Hieronder vind je een aantal voorbeelden (Engelstalig):
 

  • Literature review matrix (source: University of Louisville, Ekstrom LIbrary)
  • Literature review matrix (source: Advanced Research Skills: Conducting Literature and Systematic Reviews (2nd Edition) Copyright © 2021 by Kelly Dermody; Cecile Farnum; Daniel Jakubek; Jo-Anne Petropoulos; Jane Schmidt; and Reece Steinberg)
     
  • Synthesis matrix (source: USU Libraries)
  • Synthesis matrix (source: Midway University, Little Memorial Library)

Informatie gebruiken en verwerken (ethisch)

Je kunt bronnen verwerken in je tekst door te citeren of the parafraseren: 

Citeren
Een citaat is een letterlijk overgenomen passage uit een publicatie. Dit doe je als een formulering zo precies is dat hij zijn waarde verliest als er andere woorden voor worden gebruikt. Een tekst citeren doe je met aanhalingstekens en een bronverwijzing.

Parafraseren

Parafraseren is het in je eigen woorden weergeven van een passage uit een publicatie. Je neemt de tekst dus niet letterlijk over, maar herschrijft deze. Je gebruikt inzichten of informatie van iemand anders, maar laat door het gebruik van eigen bewoordingen zien dat je deze informatie hebt begrepen en verwerkt in jouw verhaal. Zou je teksten van anderen alleen maar als citaten weergeven, dan wordt het een knip- en plakwerkstuk en dat is zeker niet de bedoeling.
Parafraseren doe je niet om teksten alleen 'mooier' te maken en zeker niet om te proberen te verhullen dat een tekst eigenlijk van iemand anders is. Ook na een geparafraseerde tekst volgt een bronverwijzing.

Wat is bronvermelding?

In de bronvermelding (ook literatuurverwijzing en referentie genoemd) geef je aan waar je de informatie gevonden hebt: in welk boek of tijdschriftartikel, of op welke website. Hierbij gebruik je altijd een notatiestijl (citation style) zoals bijvoorbeeld APA of Vancouver.
 

Waarom bronvermelding?

  • Het moet duidelijk zijn wat je eigen ideeën zijn en wat je gelezen hebt van iemand anders. 
  • De lezer moet kunnen controleren waar je de informatie vandaan hebt gehaald.
  • Het gebruik van geschikte bronnen verhoogt de kwaliteit van je verslag en daarmee ook de geloofwaardigheid.

Integriteit
Bij het verwerken van bronnen moet je eerlijk en nauwkeurig te werk gaan:

Eigenaarschap
Als je werk van een ander gebruikt, vermeld dan de precieze bron en de auteur. Vooruitgang in de wetenschap wordt zelden door één persoon behaald, maar is het product van velen die een naamsvermelding verdienen als hun bijdrage gebruikt wordt.

Controleerbaarheid
Je maakt gebruik van bronverwijzingen zodat anderen kunnen zien waar jij je werk op baseert. Zij moeten dezelfde informatie tot zich kunnen nemen, daarom gebruik je ook alleen gepubliceerde bronnen.

Hoe verwerk je een bron?

  • In je tekst neem je een korte verwijzing naar de bron op. Dit bestaat uit: auteursnaam, jaar van publicatie en soms paginanummer.
  • Het verwijzen in de tekst zelf kan op twee manieren: citeren of parafraseren. Citeren is een letterlijke overname van een tekst. Parafraseren is het in je eigen woorden weergeven van een tekst. 
  • Aan het eind van je verslag neem je een lijst op met alle bronnen die je gebruikt hebt: de bibliografie, bronnenlijst of referentielijst.
    Deze bevat per publicatie minimaal de volgende onderdelen: auteur + jaartal + titel + uitgever.
    Heb je ook een DOI van een publicatie? Neem deze dan ook op.
    • Een DOI (Digital Object Identifier) is een unieke, permanente reeks cijfers en letters die wordt toegekend aan online wetenschappelijke tijdschriftartikelen, boeken, en andere bronnen. Deze maken het makkelijker om bronnen te vinden. Daarom raden bijna alle referentiestijlen, zoals APA, aan om een DOI i.p.v. een URL te vermelden in je bronvermelding. 

Literatuurlijst
De literatuur-, bronnen- of referentielijst is een opsomming van gebruikte informatiebronnen aan het einde van de tekst. Hierbij verwijs je naar alle bronnen die je voor je onderzoek hebt gebruikt; ook die waaraan je geen citaten en parafrases hebt ontleend. In de wetenschap gelden strenge regels voor de opmaak van deze lijst. Verschillende vakgebieden hanteren verschillende stijlen (APA,  MLA,  Chicago,  Vancouver, Harvard).

De manier waarop je bronverwijzingen maakt, is binnen de wetenschap aan strenge regels gebonden. Deze regels verschillen per vakgebied. Het maakt ook nog verschil hoe je een verwijzing opneemt in de literatuurlijst, in de tekst, in een voetnoot of in een eindnoot. Tijdens je opleiding leer je welke zgn. 'stijlen' van verwijsregels in jouw vakgebied gebruikelijk zijn. De stijlen die binnen BUas worden gebruikt zijn APA en Harvard. Hieronder vind je verschillende video's en publicaties over deze stijlen.
NB: voor meer informatie over bronvermelding en citatiestijlen, zie: Referencing - LibGuides at Breda University of Applied Sciences

Hieronder vind je verschilende bronnen met uitleg over bronvermelding volgens de laatste editie van APA:

Voor meer video's over bronvermelding volgens APA, zie: Project APA7 - YouTube

EndNote is het programma dat door Buas wordt aangeboden en ondersteund waarmee je literatuur kunt beheren en automatisch literatuurlijsten kunt genereren. Dit programma is beschikbaar voor iedere medewerker en student. De Library verzorgt ondersteuning door o.a. het beantwoorden van vragen en geven van cursussen.

Je kunt EndNote downloaden via de Selfservice desk:

  • Ga naar Selfservice in je portal
  • Selecteer Library
  • Selecteer EndNote. Hier vind je links om EndNote te downloaden voor Windows en Mac

Meer informatie over EndNote:

Wat is plagiaat?

Wanneer je passages, ideeën of onderzoeksresultaten uit andermans publicatie als je eigen werk presenteert, pleeg je plagiaat. Plagiaat is intellectuele diefstal en wordt beschouwd als wetenschappelijk wangedrag. Als je de auteursrechten van iemand anders schendt, bijvoorbeeld door geen bronnen te vermelden, loop je de kans dat je verslag wordt afgekeurd. 

Plagiaat is het gebruiken van materiaal van iemand anders en net doen of je het zelf gemaakt hebt.
Twee voorbeelden:

  • Je levert een verslag van iemand anders in en je doet net of jij de schrijver bent.
  • Je neemt de ideeën van iemand anders over in je eigen verslag, en je doet net of de ideeën van jou zijn.

Plagiaat kan ook per ongeluk gebeuren, bijvoorbeeld:
Je hebt een stukje tekst overgenomen uit een artikel of een krant en je vergeet de bron te vermelden. Hoewel dit per ongeluk gebeurt is, blijft het plagiaat. Je blijft hier dus verantwoordelijk voor.

Niet alles is plagiaat. Sommige zaken zijn algemeen bekend en het is niet (of niet meer) duidelijk wie de bedenker ervan is, bijvoorbeeld:
“De aarde draait in 24 uur om zijn eigen as.”

Deze kennis is zo algemeen dat je niet hoeft te vermelden wie ooit ontdekt heeft dat de aarde in 24 uur om zijn as draait.
Let op! Als je twijfelt of iets algemene kennis is, geef dan altijd de bron op waar je de informatie gevonden hebt.

Je kan plagiaat voorkomen! Let steeds goed op! Bedenk tijdens het schrijven goed welke ideeën van jezelf zijn, welke ideeën algemene kennis zijn, en welke ideeën je leent van iemand anders. Gebruik je materiaal van iemand anders? Vermeld dan altijd de bron.

Meer informatie over auteursrecht en het Auteursrecht Informatie Punt (AIP) van BUas vind je hier: 
Library - Copyright | Breda University of Applied Sciences (buas.nl)