Zoekstrategie: Meer weten

Voordat je je in zeer specialistische literatuur stort is het prettig wat meer over je onderwerp te lezen in naslagwerken. Er zijn naast de heel algemene naslagwerken ook onderwerpsgerichte naslagwerken die je veel steun kunnen bieden:

• vak- en onderwerpsencyclopedieën: vaak omvangrijke boeken met tientallen tot duizenden korte stukken over allerlei aspecten van een onderwerp; vaak alfabetisch geordend;
• handboeken: inleidende werken met tientallen vaak wat wat langere stukken die de huidige stand van kennis over allelei aspecten van een onderwerp samenvatten; veelal thematisch of op 'perspectief' geordend;
• gidsen: doorgaans iets meer praktisch gerichte boeken die aangeven hoe je onderzoek kunt doen op een bepaald terrein.

In praktijk zijn er geen strakke grenzen tussen deze categorieën.

Deze soorten naslagwerken vind je relatief simpel in de catalogus. Zoek op woorden als: dictionary, handboek, handbook, guide, gids, manual, encyclopedie textbook aangevuld mte je onderwerp..

Eventueel woorden afbreken op de stam, bijvoorbeeld: encyclop*.

Wil je niet Engelstalig werk vinden, dan zul je natuurlijk ook met niet-Engelstalige termen moeten zoeken.

Het belangrijkste advies bij het bedenken van zoektermen is te bedenken hoe iets omschreven zou staan in het document dat je hoopt te vinden. Dit zogenaamde 'denken in termen van het te vinden document' zorgt er voor dat je niet zoekt naar informatie over iets met termen die jij zou gebruiken, maar met termen die auteurs van stukken die je zoekt waarschijnlijk hebben gebruikt.

Het betekent dus enigszins paradoxaal dat je het document dat je hoopt te vinden al voor de geest probeert te halen. Probeer (in een voor het onderwerp relevante taal) te bedenken:

• welk jargon de auteur gebruikt zal hebben: zwaar wetenschappelijk, journalistiek, zakelijk jargon, ambtenarentaal, straattaal etc.
• door hier mee te spelen kun je dus ook sturen wat de aard is van wat je zult vinden: griep is hetzelfde als influenza maar zoeken op deze termen levert informatie uit verschillende hoeken op
• welke vaste begrippen wellicht gebruikt zijn en zoek daarmee tussen dubbele aanhalingstekens
• wees hiermee wel voorzichtig, je decimeert je zoekresultaat; het is het beste om het pas te doen als je in reeds gevonden documenten ziet dat telkens een bepaalde zinsnede/phrase wordt gebruikt ("continental drift") of als je vooraf al echt zeker weet dat iets een vast begrip is ("Utrecht University")
• hoe antwoorden op je vraag geformuleerd zijn
• vooral als je naar feiten zoekt met de gewone Google webzoekmachine werkt het vaak goed als je zoekt op een zin waarin het antwoord staat, maar dan zonder het antwoord uiteraard: zoek op bijvoorbeeld op "Tesla is de uitvinder van" of "the director of Pulp Fiction is"

Denken in termen van het document is makkelijker naarmate je meer relevante stukken hebt gezien en dus meer van het onderwerp weet en het het jargon beter kent.

Dit alles gaat op voor klassieke documenten als boeken en artikelen, maar ook voor webpagina's, rapporten, blogs of tweets.

Er zijn ook een manieren van zoeken waarbij je zelf geen zoektermen hoeft te verzinnen; met de zogenaamde sneeuwbalmethode volg je eenvoudigweg links/verwijzingen vanuit een publicatie die je al hebt. Op die manier kom je via de lijst van aangehaalde literatuur bij verwante informatie. In sommige zoeksystemen (Scopus, Google Scholar, Web of Science) kun je ook zien waarin de jou bekende publicatie later is aangehaald. Een andere manier is doorzoeken op basis van (soms aanklikbare) trefwoorden (ook wel: keywords, descriptors, indexing terms, subject headings) of via links als 'similar' of 'related'. Op deze manier gooi je je net iets wijder uit, maar je zult zeker zinnige dingen vinden die je louter zoekend op zelfbedachte termen niet zou vinden.

Voor boeken kun je ook gewoon langs de boekenplanken in de bibliotheek gaan, want die staan vaak op onderwerp bij elkaar. Bedenk wel dat in veel vakgebieden (bèta en gamma) vooral nog e-books worden gekocht. Daar is die methode dus niet meer zo zinnig.

Veel zoekmachines houden in een zoekgeschiedenis bij waarnaar je allemaal hebt gezocht. Die informatie kun je oproepen. Je kunt zo:

• Overzicht houden van waar je allemaal precies naar hebt gezocht, zodat je geen dubbel werk doet.
• Een eerdere zoekactie terugvinden, bijvoorbeeld als je na het proberen van alternatieven bedenkt dat die toch het beste was.
• Snel vergelijken wat verschillende zoekacties opleveren.
• Systematisch werken door eerst op losse termen te zoeken en door te kijken in je zoekgeschiedenis op basis van wat die opleveren termen te gaan combineren.

In sommge zoeksystemen kan het combineren van zoektermen ook direct vanuit de zoekgeschiedenis. Je kunt dan bijvoorbeeld eerdere zoekacties aanvinken en combineren met AND of OR.

Als je je zoekgeschiedenis ook na het afsluiten van je browsersessie wilt behouden moet je zorgen dat je een eigen account maakt in het zoeksysteem. Dat kan zowel bij Google als bij de meeste catalogi en databases van de bibliotheek.

Gebruik een goed artikel als uitgangspunt:

Kijk in de bibliografie (literatuurlijst) welke literatuur de auteur gebruikt heeft (terug in tijd) en bekijk de citaties (vooruit in tijd). Citaties leiden naar nieuwere artikelen die het artikel weer in hun bibliografie hebben staan.

Generating search terms by Western Oregon University